ทำความรู้จักเบรกเกอร์ อุปกรณ์ป้องกันการเกิดไฟฟ้าลัดวงจร

ระบบไฟฟ้าภายในบ้านเป็นระบบที่มีความสำคัญอย่างมาก ควรเลือกใช้อุปกรณ์ที่มีคุณภาพ และติดตั้งโดยช่างผู้ที่มีความเชี่ยวชาญเท่านั้น เพื่อให้มั่นใจได้ถึงความปลอดภัยในการใช้งาน หากติดตั้งระบบไฟฟ้าในบ้านไม่ตรงตามมาตรฐาน อาจทำให้เกิดปัญหา เช่น ไฟฟ้ารั่ว หรือไฟฟ้าลัดวงจรได้ ในบทความนี้ ร้านไฟฟ้า.com จะมาให้ความรู้เกี่ยวกับเบรกเกอร์ว่าคืออะไร ทำหน้าที่อะไร แบ่งออกได้เป็นกี่ประเภท และวิธีการเลือกซื้อเบรกเกอร์ให้เหมาะกับการใช้งานทั้งบ้านพักอาศัย อาคารพาณิชย์ และโรงงานอุตสาหกรรม

เบรกเกอร์คืออะไร

เบรกเกอร์ (ฺBreaker) หรือเรียกชื่อเต็มว่า เซอร์กิตเบรกเกอร์ (Circuit Breaker) คือ อุปกรณ์ที่ทำหน้าที่ในการตัดกระแสไฟฟ้าแบบอัตโนมัติ เมื่อพบความผิดปกติเกี่ยวกับการทำงานของระบบไฟ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาไฟเกิน ไฟรั่ว ไฟฟ้าลัดวงจร เบรกเกอร์จะทำหน้าที่ตัดไฟอัตโนมัติ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดความเสียหายกับเครื่องใช้ไฟฟ้า ชีวิต และทรัพย์สินต่างๆ ภายในบ้าน

เบรกเกอร์มีกี่ขนาด

เบรกเกอร์มีตั้งแต่ขนาดเล็กที่ใช้สำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้าภายในครัวเรือนตามบ้านพักอาศัย ไปจนถึงเบรกเกอร์ขนาดใหญ่สำหรับวงจรไฟฟ้าที่มีกำลังสูงที่ใช้ตามสถานีจ่ายไฟฟ้า สามารถแบ่งออกตามพิกัดแรงดันได้ 3 กลุ่ม คือ

1. เบรกเกอร์แรงดันไฟฟ้าต่ำ (Low Voltage Circuit Breakers)

2. เบรกเกอร์แรงดันไฟฟ้ากลาง (Medium Voltage Circuit Breakers)

3. เบรกเกอร์แรงดันไฟฟ้าสูง (High Voltage Circuit Breakers)

เบรกเกอร์แรงดันไฟฟ้าต่ำ (Low Voltage Circuit Breakers)

เป็นเบรกเกอร์ที่มีแรงดันไฟฟ้าน้อยกว่า 1,000 VAC นิยมติดตั้งในตู้คอนซูมเมอร์ยูนิต ตู้ DB หรือตู้โหลดเซนเตอร์ และมักจะติดตั้งในตู้ที่เปิดออกได้ เพื่อถอดและเปลี่ยนโดยไม่ต้องถอดสวิตช์ออก โดยทั่วไปจะแบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลักๆ คือ MDB, RCD, MCCB และ ACB ซึ่งแต่ละประเภทจะแตกต่างกันทั้งในด้านการออกแบบ ขนาด และรูปร่าง เพื่อให้เข้ากับลักษณะการใช้งานที่หลากหลาย ดังนี้

MCB (Miniature Circuit Breakers)

เซอร์กิตเบรกเกอร์หรือที่เรียกกันว่า ”เบรกเกอร์ลูกย่อย” เป็นเบรกเกอร์ขนาดเล็ก หรือเบรกเกอร์ไฟบ้านเหมาะสำหรับใช้งานภายในบ้านพักอาศัย หรืออาคารที่มีการใช้ไฟฟ้าไม่เกิน 100 แอมป์ สามารถใช้ได้กับระบบกระแสไฟฟ้าทั้งแบบ 1 เฟส (เบรกเกอร์ 1 เฟส) และ 3 เฟส (เบรกเกอร์ 3 เฟส)

RCD (Residual Current Devices)

เบรกเกอร์ตัดไฟรั่วหรือที่เรียกกันว่า “เบรกเกอร์กันดูด” เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยตัดกระแสไฟฟ้าหรือป้องกันกระแสไฟรั่ว ไฟดูด และติดตั้งอยู่ในตู้คอนซูมเมอร์ ยูนิต (Consumer Unit) ซึ่ง RCD มีด้วยกัน 2 ประเภท แต่ละประเภทมีการทำงานที่ต่างกัน ดังนี้

• RCCB (Residual Current Circuit Breaker): ทำหน้าที่ป้องกันไฟรั่ว ไฟดูด แต่ไม่สามารถตัดกระแสไฟฟ้าลัดวงจรได้ ใช้คู่กับ MCCB

• RCBO (Residual Current Circuit Breakers with Overload Protection): ทำหน้าที่ป้องกันกระแสไฟฟ้าเกิน และกระแสลัดวงจรด้วย เปรียบเสมือนการนำเมนเบรกเกอร์กับ RCCB รวมเข้าด้วยกัน

MCCB (Moulded Case Circuit Breakers)

เบรกเกอร์ที่ใช้เป็นสวิตช์เปิด-ปิดวงจรไฟฟ้า รวมถึงตัดกระแสไฟฟ้าเมื่อมีไฟรั่วหรือลัดวงจร ซึ่งสามารถใช้กับกระแสไฟฟ้าไม่เกิน1,600 แอมป์ นิยมติดตั้งในตู้ไฟฟ้า (Local Panel) สำหรับอาคารขนาดใหญ่หรือโรงงานอุตสาหกรรม เนื่องจากเบรกเกอร์ชนิดนี้สามารถทนกระแสไฟฟ้าลัดวงจรหรือค่า kA (กิโลแอมแปร์) ได้สูง

ACB (Air Circuit Breakers)

เบรกเกอร์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่ม Low Voltage Circuit Breakers สามารถทนกระแสไฟฟ้าลัดวงจรได้สูงสุดถึง 6,300 แอมป์ นิยมนำมาใช้งานเป็นเมนเบรกเกอร์ตัวหลักในโรงงานกับงานแรงดันสูง (HVAC) โดยจะติดตั้งในตู้ MDB (Main Distribuition Board) หรือตู้สวิตช์บอร์ด (Switchboard) ซึ่งเป็นตู้ควบคุมระบบไฟฟ้าหลัก

เบรกเกอร์แรงดันไฟฟ้ากลาง (Medium Voltage Circuit Breakers)

เป็นเบรกเกอร์ที่กระแสไฟฟ้าอยู่ระหว่าง 400 V ถึง 15 kV ทำหน้าที่ในการตรวจจับกระแสไฟฟ้าที่ทำงานผ่านหม้อแปลงกระแสไฟฟ้า นิยมใช้กับอาคารหรือติดตั้งในสถานีไฟฟ้าย่อย

เบรกเกอร์แรงดันไฟฟ้าสูง (High Voltage Circuit Breakers)

เป็นเบรกเกอร์ที่ใช้กับการส่งกระแสไฟฟ้าที่มีขนาดแรงดันไฟฟ้า 72.5 kV ทำงานด้วยขดแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีรีเลย์ตรวจจับกระแสไฟฟ้าที่ทำงานผ่านหม้อแปลงไฟฟ้า ช่วยป้องกันไฟเกินและไฟรั่ว

วิธีการเลือกซื้อเบรกเกอร์

ควรเลือกให้ตรงกับระบบไฟฟ้าที่ใช้อยู่ว่าเป็นแบบ 1 เฟส (สำหรับที่พักอาศัยหรือเบรกเกอร์ไฟบ้าน) หรือ 3 เฟส (สำหรับโรงงานหรืออาคารพาณิชย์ หรือเบรกเกอร์ 3 เฟส) ซึ่งการเลือกเบรกเกอร์ให้เหมาะสมกับงานที่ใช้ โดยพิจารณาจากจำนวน Pole ที่จะเป็นตัวบอกว่าเบรกเกอร์ที่ใช้นั้นเป็นชนิด 1 เฟสหรือ 3 เฟส และค่าพิกัดกระแสจะบ่งบอกถึงค่าจำกัดในหารใช้งานของเบรกเกอร์ 

จำนวนเสา (Pole) แบ่งออกเป็น 4 ชนิด ดังนี้

1. 4 Pole: เบรกเกอร์สำหรับระบบ 3 เฟส (เบรกเกอร์ 3 เฟส) ป้องกันสาย Line และสาย Neutral เหมาะสำหรับระบบที่ต้องการความปลอดภัยสูง เพราะสามารถป้องกันได้ทั้ง 4 เส้น หากระบบไฟฟ้าเกิดความผิดปกติ
2. 3 Pole: เบรกเกอร์สำหรับระบบ 3 เฟส (เบรกเกอร์ 3 เฟส) ป้องกันสาย Line อย่างเดียว นิยมใช้ในอาคารพาณิชย์ และโรงงานอุตสาหกรรม
3. 2 Pole: เบรกเกอร์สำหรับระบบ 1 เฟส (เบรกเกอร์ไฟบ้าน) ป้องกันสาย Line และสาย Neutral มักใช้เป็นเมนเบรกเกอร์ในตู้คอนซูมเมอร์ ยูนิต มีทั้งแบบ MCB และ MCCB
4. 1 Pole: เบรกเกอร์สำหรับระบบ 1 เฟส (เบรกเกอร์ไฟบ้าน) ป้องกันสาย Line อย่างเดียว ส่วนใหญ่จะเป็นเบรกเกอร์ลูกย่อยที่ใช้ร่วมกับตู้คอนซูมเมอร์ ยูนิต และส่วนมากใช้กับบ้านพักอาศัย

ค่าพิกัดกระแสที่ควรรู้ มีดังนี้

1. Interrupting Capacitive (IC): ค่าพิกัดการทนกระแสลัดวงจรสูงสุดโดยปลอดภัยของเบรกเกอร์นั้นๆ มักแสดงในหน่วย kA (กิโลแอมแปร์)
2. Amp Trip (AT): แอมป์ทริป คือ ค่ากระแสที่เบรกเกอร์เริ่มทำงาน เป็นตัวบอกให้รู้ว่าเบรกเกอร์ตัวนั้นสามารถทนต่อกระแสไฟฟ้าในภาวะปกติได้สูงสุดเท่าไร เช่น เบรกเกอร์ที่มีค่าแอมป์ทริป 100 A เมื่อกระแส 0-100 A ไหลผ่าน เบรกเกอร์จะไม่ทริป แต่หากมีกระแสไฟฟ้าเกิน 120 A คงที่ไหลผ่าน เบรกเกอร์จะทริปภายใน 2 ชั่วโมง
3. Amp Frame (AF): ค่าพิกัดกระแสโครง คือ พิกัดการทนกระแสสูงสุดของเบรกเกอร์นั้นๆ เซอร์กิตเบรกเกอร์ที่มีขนาด AF เดียวกันจะมีขนาดมิติ (กว้างxยาวxสูง) เท่ากัน สามารถเปลี่ยนพิกัด Amp Trip ได้โดนที่ขนาด (มิติ) ของเบรกเกอร์ยังเท่าเดิม 

การเลือกซื้อเบรกเกอร์ ไม่ว่าจะเป็นเบรกเกอร์ใช้บ้าน หรือเบรกเกอร์ 3 เฟส ควรศึกษาและทำความเข้าใจเกี่ยวกับคุณสมบัติของอุปกรณ์อย่างละเอียดรอบคอบ เพื่อความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้ใช้งาน

ร้านไฟฟ้า.com ผู้ผลิตและจัดจำหน่ายเบรกเกอร์คุณภาพ

ร้านไฟฟ้า.com เรามีทีมงานมืออาชีพที่พร้อมให้คำปรึกษา และคำแนะนำเบรกเกอร์และอุปกรณ์ควบคุมไฟฟ้าอื่นๆ ที่เหมาะกับการใช้งานของคุณ มีบริการจัดส่งสินค้า พร้อมบริการหลังการขายให้คุณมั่นใจถึงความสะดวก รวดเร็ว คุ้มค่า และประหยัดค่าใช้จ่าย ติดต่อเราได้ที่

Website: www.ร้านไฟฟ้า.com 

E-mail: ranfaifa@gmail.com

Line: @eshop 

Call: 089-121-1111