การใช้งานเครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นสิ่งที่อยู่ในทุกกิจวัตรประจำวัน ซึ่งหลายคนอาจรู้จักเครื่องใช้ไฟฟ้าแต่ละชนิดเป็นอย่างดี แต่อาจไม่ได้ศึกษาลงลึกไปถึงระบบไฟฟ้าภายในบ้าน จึงมักตื่นตระหนกเมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ต้องซ่อมแซมหรือเปลี่ยนอุปกรณ์ใหม่ เช่น สวิตช์หลอดไฟใช้ไม่ได้ ปลั๊กช็อต หรือเบรกเกอร์ตัดไฟ ดังนั้น การมีความรู้พื้นฐานและทำความเข้าใจเกี่ยวกับการต่อวงจรไฟฟ้าในบ้าน จึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อเพิ่มความปลอดภัย ช่วยประหยัดค่าใช้จ่าย สามารถดูแลระบบไฟฟ้าขั้นพื้นฐานภายในบ้านได้สะดวกยิ่งขึ้น และพร้อมใช้งานในระยะยาว
แบบวงจรไฟฟ้าในบ้านคืออะไร ?
แบบวงจรไฟฟ้าในบ้าน (Electrical Circuit Diagram) คือแผนผังที่แสดงให้เห็นว่าอุปกรณ์ไฟฟ้าทั้งหมดในบ้านเชื่อมต่อกันอย่างไร รวมถึงแสดงตำแหน่งของสายไฟ ปลั๊กไฟ สวิตช์หลอดไฟ และจุดติดตั้งอุปกรณ์สำคัญ เช่น ตู้เบรกเกอร์ โดยแบบวงจรไฟฟ้าจะช่วยให้สามารถติดตั้ง ตรวจสอบ และแก้ไขระบบไฟฟ้าได้ง่ายขึ้น โดยวงจรไฟฟ้าในบ้านสามารถแบ่งออกเป็นรูปแบบดังต่อไปนี้
- การต่อวงจรไฟฟ้าแบบอนุกรม เป็นการต่อสายไฟให้อุปกรณ์เรียงต่อกันเป็นแถว โดยมีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านอุปกรณ์แต่ละตัวตามลำดับ หากอุปกรณ์ตัวใดเสียหาย หรือเกิดขัดข้อง อุปกรณ์ทั้งหมดในสายจะหยุดทำงาน
- การต่อวงจรไฟฟ้าแบบขนาน เป็นการต่อให้แต่ละอุปกรณ์ได้รับไฟฟ้าแยกจากกัน ทำให้สามารถควบคุมการเปิด-ปิดได้อิสระ หากอุปกรณ์ตัวใดตัวหนึ่งเกิดความเสียหาย ก็จะไม่กระทบต่ออุปกรณ์อื่น
วงจรเดินสายไฟในบ้านมีกี่แบบ ?
การเดินสายไฟในบ้านมีหลายรูปแบบ ซึ่งวงจรที่นิยมมีดังนี้
1. วงจรแยกโหลด (Radial Circuit)
เป็นรูปแบบที่สายไฟจากตู้เซอร์กิตเบรกเกอร์เดินแยกออกไปยังอุปกรณ์แต่ละชิ้น หรือแต่ละห้อง เช่น ห้องน้ำ ห้องนอน ห้องครัว โดยแต่ละสายจะมีเซอร์กิตเบรกเกอร์ป้องกันแยกจากกัน ช่วยให้การจัดการและแก้ไขปัญหาทำได้ง่าย ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้กันทั่วไปในบ้านพักอาศัย
2. วงจรวงแหวน (Ring Circuit)
เป็นการเดินสายไฟเป็นวงกลม ซึ่งจะช่วยลดโหลดกระแสในแต่ละจุด เพราะสามารถไหลได้ทั้งสองทิศทาง นิยมใช้ในอาคารขนาดใหญ่ หรือพื้นที่ที่ต้องการใช้ไฟฟ้าหนาแน่น
3. วงจรควบคุมหลายจุด (Multi-Way Switching)
ใช้ในระบบควบคุมแสงสว่างที่ต้องการเปิด-ปิดไฟจากหลายตำแหน่ง เช่น ไฟบันได ที่สามารถเปิด-ปิดได้ทั้งจากชั้นล่างและชั้นบน หรือไฟในห้องโถงยาวที่มีสวิตช์หลายจุด
อุปกรณ์ที่ใช้ในการต่อวงจรไฟฟ้าในบ้าน
การทำความเข้าใจเกี่ยวกับอุปกรณ์ที่ใช้ในการต่อวงจรไฟฟ้าในบ้านจะช่วยให้สามารถเลือกซื้อ ติดตั้ง รวมถึงแก้ไขได้อย่างถูกวิธี เมื่อเกิดปัญหา
1. สายไฟ
เป็นหัวใจหลักของระบบไฟฟ้า ใช้สำหรับส่งกระแสไฟฟ้าจากแหล่งจ่ายไปยังอุปกรณ์อื่น โดยต้องเลือกให้เหมาะสมกับขนาดกระแสที่ใช้งาน สายไฟที่ใช้ในบ้านโดยทั่วไปจะมีขนาด 1.5, 2.5, และ 4.0 ตารางมิลลิเมตร ซึ่งขนาดที่ใหญ่กว่าจะรับกระแสได้มากกว่า
2. ฟิวส์
ทำหน้าที่ป้องกันระบบไฟฟ้าจากกระแสไฟฟ้าเกิน โดยจะตัดวงจรเมื่อมีกระแสมากกว่าที่กำหนด ซึ่งฟิวส์ทำจากลวดเส้นเล็กที่มีความพิเศษในการทนทานต่อกระแสไฟฟ้า แต่จะหลอมละลายได้ง่ายหากมีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านมากเกินไป เมื่อฟิวส์ขาดจะทำให้วงจรไฟฟ้าหยุดไหลและต้องเปลี่ยนใหม่ทันที
3. สะพานไฟ หรือคัทเอาท์
มีหน้าที่หลักในการเป็นสวิตช์สำหรับตัดและต่อวงจรไฟฟ้าด้วยมือ (Manual Disconnection) เพื่อความปลอดภัยในการซ่อมบำรุง หรือเมื่อเกิดเหตุผิดปกติในระบบไฟฟ้า เช่น ไฟฟ้าลัดวงจร หรือกระแสไฟฟ้าเกิน โดยภายในคัทเอาท์จะมีฟิวส์ติดตั้งอยู่ เมื่อฟิวส์ขาดเพราะกระแสเกินก็จะต้องตัดกระแสไฟฟ้า เพื่อเปลี่ยนเส้นฟิวส์ใหม่ แต่ในปัจจุบันจะนิยมใช้ตู้เซอร์กิตเบรกเกอร์ที่สามารถตัดวงจรได้โดยอัตโนมัติและรีเซ็ตเพื่อใช้งานใหม่ได้ทันทีโดยไม่ต้องเปลี่ยนอุปกรณ์
4. สวิตช์
ใช้ควบคุมการเปิด-ปิดอุปกรณ์ไฟฟ้า มีหลายประเภท เช่น สวิตช์เดี่ยว สวิตช์สามทาง หรือสวิตช์ดิมเมอร์
5. เต้ารับกับเต้าเสียบ
ใช้ในการเชื่อมต่ออุปกรณ์ไฟฟ้ากับแหล่งจ่ายไฟฟ้า ในปัจจุบันนิยมใช้เต้ารับที่มีช่องสายดินเพื่อความปลอดภัย
ข้อควรระวังในการต่อวงจรไฟฟ้าในบ้าน
เพื่อความปลอดภัยในการใช้งานของวงจรเดินสายไฟในบ้าน ควรปฏิบัติตามข้อควรระวัง ดังนี้
- ห้ามใช้สายไฟที่ชำรุดหรือเก่า สายไฟที่มีฉนวนหุ้มแตก หรือสึกหรอสามารถเป็นสาเหตุของไฟช็อตและไฟไหม้ได้ จึงควรตรวจสอบสภาพสายไฟเป็นระยะ
- ไม่ควรต่อวงจรแบบพ่วงหลายจุดเกินไป การต่อปลั๊กพ่วงหลายชั้นอาจทำให้เกิดความร้อนสูงและอาจเป็นสาเหตุของไฟไหม้
- ควรมีสายดินในวงจรทุกชุด สายดิน (Earth Wire) จะช่วยป้องกันไฟฟ้าดูดและเพิ่มความปลอดภัยให้แก่ผู้ใช้งาน
- ติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟรั่ว เช่น RCCB (Residual Current Circuit Breaker) หรือ RCBO (Residual Current Breaker with Overcurrent Protection) ซึ่งจะช่วยตัดไฟเมื่อเกิดไฟรั่ว
- ใช้ช่างไฟที่มีใบอนุญาต สำหรับงานที่ซับซ้อนหรือเกี่ยวข้องกับระบบหลัก ควรใช้ช่างไฟที่มีใบอนุญาตเพื่อความปลอดภัยสูงสุด
ตู้เซอร์กิตเบรกเกอร์ “ศูนย์กลาง” ของระบบวงจรไฟฟ้าในบ้าน
ตู้เซอร์กิตเบรกเกอร์ หรือ Main Distribution Board (MDB) ถือเป็นหัวใจสำคัญของระบบไฟฟ้าทั้งหลัง โดยทำหน้าที่สำคัญดังนี้
- ควบคุมวงจรไฟฟ้าทั้งบ้าน โดยทำหน้าที่เป็นจุดกระจายกระแสไฟฟ้าจากแหล่งจ่ายหลักไปยังวงจรย่อยภายในบ้าน
- แยกวงจรออกเป็นโซน เช่น ห้องนอน ห้องครัว ห้องน้ำ การแยกโซนช่วยให้สามารถจัดการและบำรุงรักษาได้สะดวก รวมถึงการประหยัดพลังงาน
- ติดตั้งเบรกเกอร์ย่อย เช่น MCB (Miniature Circuit Breaker), RCCB (Residual Current Circuit Breaker) ที่ช่วยตัดไฟเมื่อเกิดอันตราย เช่น กระแสเกิน หรือไฟรั่ว
- ป้องกันอุปกรณ์ไฟฟ้าเสียหาย และช่วยให้การแก้ปัญหาเมื่อเกิดไฟดับทำได้ง่ายและรวดเร็วขึ้น
การรู้จักแบบวงจรไฟฟ้าในบ้านที่ถูกต้อง ไม่ใช่เพียงแค่เรื่องของวิศวกรรมไฟฟ้า แต่คือเรื่องของความปลอดภัย หากมีแผนในการต่อเติม หรือติดตั้งไฟฟ้าใหม่ อย่าลืมศึกษาวงจรให้ดีและเลือกใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีคุณภาพมาตรฐาน ขอแนะนำ ตู้เซอร์กิตเบรกเกอร์คุณภาพสูง จาก “ร้านไฟฟ้า” ที่ผ่านมาตรฐานอุตสาหกรรม มีให้เลือกทั้งแบบบ้านพักอาศัยและอาคารสำนักงาน พร้อมให้คำปรึกษาโดยผู้เชี่ยวชาญด้านระบบไฟฟ้าตลอดการใช้งาน มั่นใจได้ทั้งคุณภาพ ราคา และบริการหลังการขายระดับมืออาชีพ ให้การรับประกันนานสูงสุด 2 ปี จัดส่งฟรี ทันที ! เมื่อมียอดชำระครบ 5,000 บาทขึ้นไปหากต้องการสั่งซื้อจำนวนมาก สามารถขอใบเสนอราคาได้ทันที
สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อได้ที่
- โทร. 089-121-1111
- LINE OA: @eshop
- Email: ranfaifa@gmail.com
ข้อมูลอ้างอิง
- วงจรไฟฟ้าในบ้าน. สืบค้นเมื่อ 1 กรกฎาคม 2568 จาก https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/33974
